No es OrO todo lo que brilla... Por eso siempre conviene analizar, cotejar, carear y no llegar a una conclusión hasta ver con claridad las causas y factores que determinan situaciones de convivencia que desembocan en maltratos como el bullying (acoso que sufre un alumno) o disfunciones en entornos laborales tóxicos de maltrato psicológico como el Mobbing (acoso laboral). El ser humano tiende en ocasiones a utilizar su posición gerárquica, su status físico o su poder económico para intentar manipular y dominar con criterios sesgados a otros congéneres, ocasionando de forma consciente o no un maltrato psicológico. Por lo general los humanos instigadores, que desde su punto de vista no lo son (humanos tampoco), son personas con problemas mentales enmascarados, o individuos de los que no sabemos que conflictos emocionales de su pasado les incitan a cometer daños psicológicos de gran calibre.
Aberraciones como el ciber grooming de acoso a menores y el boxing o acoso del jefe son manifestaciones de la represión recibida, mal canalizada y ejecutada por personas con transtornos que requieren en muchos casos penalización y tratamiento terapeutico. Como consecuencia de las nuevas relaciones comerciales a través de la vía telefónica surge también el llamado Acoso Comercial.
Video Anti-Mobbing de Iñaki Piñuel
Animación Anti-Bullying de Malcom Morrison
Unidad didáctica:
"Campaña animada E SCAPE" Trabajo de animación (videos)
O ACOSO LABORAL, "MOBBING", OU UN CASTIGO NO SILENCIO
"O acoso moral laboral causa moito dano, e desde logo non existe peor inimigo que ignoralo por desidia, ou
a súa falta de coñecemento.
Debe terse en conta que o mesmo nútrese da existencia das relacións asimétricas de estatus e poder entre
as diferentes persoas que conforman o espazo de traballo, e que pode ser levado a cabo por quen ostentan
cargos de xerarquía ou, ata entre iguais laboralmente falando, no propio Centro de traballo.
Perdemos os límites morais que constituían unha especie de código de civismo e facernos reflexionar e non
traspasar determinadas barreiras, afirmando "iso non se fai, iso non se pode facer".
Só volvémonos a atopar coa capacidade de indignarnos cando os feitos aparecen na escena pública, e
ampliada, nalgúns casos, nos medios de comunicación. O poder non establece un marco de acción eficaz, e
elude as súas responsabilidades con respecto das persoas ás que supostamente dirixe ou axuda.
Os cadros de acoso laboral varían de acordo co ámbito en que se producen, e de acordo cos códigos
propios de cada actividade e as personalidades dos seus actores. Pero máis aló das súas peculiaridades, os
comportamentos habitualmente seguen un determinado patrón. As agresións verbais máis ou menos
graves que poden chegar ao plano físico, a tácticas de humillación, de indiferenza, a ataques á
reputación allea, mediante chismes ou bromas que ridiculizan e poñen en risco a súa vida
persoal, a súa saúde psíquica ou a acontecementos da súa vida privada, e, finalmente a
agresións sexuais, coas consecuencias que ás sobremesa derívanse para a vítima dunhas e
doutras circunstancias descritas.
O procedemento do acosador pode ser tan
sofisticado que consegue confundir á vítima,
facéndolle crer que é responsable de erros e
equivocacións que ela efectivamente non
cometeu.
Segundo pon de manifesto Marie Francesa
Hirigoyen no seu libro "O acoso Moral no
traballo", é equivalente á destrución da imaxe
pública e da carreira profesional do traballador,
sen mencionar a súa morte moral, o que dá unha
idea aproximada do problema social desta
perversa forma de violencia moral no traballo.
A violencia e o acoso no traballo nacen do encontro entre o ansia de poder e a perversidade.
Varios estudos demostraron que este fenómeno da violencia laboral non só destrúe o ambiente de traballo
e diminúe a productividade, senón que tamén favorece o absentismo, a depresión e outros trastornos
psicolóxicos debido ao desgastar producido pola constante perturbación do equilibrio laboral.
Do 05 ao 11 de novembro 2015
- 11 -
As persoas acosadas non queren sentirse ofendidas e non toman en serio as indirectas, polo que os
ataques do autor tenden a multiplicarse.
Durante un longo período e con asidua regularidade a vítima é acurralada, colócalla nunha posición de
inferioridade, someténdoa a manobras hostís e degradantes.
A vítima non morre directamente de recibir todas estas agresións, pero si perde unha parte de si mesma,
desgastar, humíllase e termina afundida. Os compañeiros de traballo por cobardía, ruindade, egoísmo ou
medo a represalias prefiren manterse á marxe, co cal o conflito non
soamente individualízase e agranda, senón que o mesmo tórnase como inevitable.
O medo que estas situacións provocan na vítima polo sufrimento vivido, condúcelle a
comportarse patolóxicamente, algo que o agresor utilizará como unha coartada para xustificar a
súa agresión.
Os datos demostran a existencia dun maior número de mulleres que de homes que son vítimas
do acoso laboral ou "mobbing", e calcúlase que a porcentaxe actual é de 70 por cento de
mulleres fronte aínda 30 por cento de homes, datos que en ambos casos, son sempre excesivos.
Desta cifra inférese e evidenciase a relación existente entre o acoso moral laboral e o acoso sexual, do cal
son vítimas aterradoramente sempre as propias mulleres, cuxa defensa xurídica e social é unha obrigación
de todos, porque constitúe unha lacra social da cal todos somos participes.
A miúdo o acoso moral ou "mobbing" exercido sobre unha muller é o resultado de negarse a requirimentos
sexuais por parte do autor do acoso. O instigador do acoso séntese agraviado co "rexeitamento" da muller
ás súas pretensións e desexos, e dado que o acoso sexual está xuridicamente penalizado, opta por
castigala a través do sempre inxusto hostigamento psicolóxico.
No ano 2005 Pares definiu o "mobbing" como "o acoso psicolóxico no traballo que ten como
obxectivo destruír a estabilidade psicolóxica dun ser humano a través do descrédito". Se
práctica acosando grupalmente de tal xeito que a vítima "estigmatizada "non poida defenderse,
non poida falar, ou que si o fai a súa palabra non teña ningún valor. A indefensión da vítima
provén da pasividade das testemuñas que permiten a destrución doutro ser humano dun xeito
cobarde, como quedou apuntado anteriormente.
As vítimas desenvolven cadros clínicos de depresión, ansiedade, desorde de adaptación, impacto
sobre a autoestima, impacta sobre a seguridade, ataques de pánico e suicidio.
A violencia non pode nin debe de ser tolerada nalgunha das súas expresións, e constitúe unha obrigación
das institucións, empresas, empresarios, e de todos en xeral, o promover, introducir e asegurar que o
respecto este incluído en todas as súas estruturas organizativas dentro da
empresa para reducir a posibilidade da existencia dese abuso de poder ou violencia laboral, en calquera das
súas manifestacións.
Unha muller ten que poder desenvolverse no seu medio laboral sen ser vítima de acosos sexuais ou morais.
Aínda persiste nalgúns homes a crenza de que han de posuír sexualmente a unha muller para que esta
pase a ser da súa propiedade.
As condicións laborais para as mulleres nunca foron fáciles, o que para un home dáse por suposto, a muller
teno que demostrar, e aínda que é verdade que avanzamos moito, aínda existen mecanismos de control
social que, como no caso do acoso, exércense sobre a muller para lexitimar e manter a estrutura entre
ambos xéneros en termos de relacións de poder.
A erradicación do acoso no traballo, será efectiva cando o problema de degradación e hostigamento da
vítima é unha preocupación e responsabilidade da sociedade no seu conxunto, e identifíquese como un
comportamento abusivo ancorado no poder.
Do 05 ao 11 de novembro 2015
- 12 -
Desde o Servizo de Información sobre o "mobbing", considérase que a loita contra
comportamentos hostigantes, para ser efectiva e durareira, require da implementación de dúas
liñas de actuación básicas, tanto no seo das organizacións como na sociedade civil. Estas dúas
liñas consisten no fomento sen concesións das redes de solidariedade feminina, e por outro, na
adquisición dun compromiso persoal de todos os individuos para non caer en círculos de
violencia, pero, especialmente, daquelas persoas que teñen responsabilidades desde a
perspectiva laboral.
O fomento e a creación de redes de solidariedade feminina permitirá iniciar un xeito diferentes de
relacionarse, implicará promover relacións de aceptación do outro, poñendo o acento en aspectos comúns e
non nas diferenzas, e esa rede poderá exercer de sostén daquelas mulleres e compañeiras que sexan
hostigadas, co que se conseguiría que a loita contra o acoso laboral fose máis efectiva.
O compromiso persoal, fai referencia a que todo cidadán, tanto mulleres como homes han de dar un paso
adiante por saír abertamente de toda clase de círculos onde se fomente a violencia, neste caso, de xeito
predominantemente moral. E consecuentemente con iso, debe indicarse que dita actitude consiste en non
responder á violencia con violencia, e para iso fai falta que cada individuo comprométase consigo mesmo a
non exercer contra a súa semellante accións de descrédito e destrución.
Moito se escribiu sobre o "mobbing", pero ás veces demasiado teórico, e sen referencias prácticas que nos
sitúen no verdadeiro drama que supón a existencia de acoso persoal no traballo.
Por iso, debe traerse a colación as regras establecidas por Iñaki Piñuel aos efectos de poder
detectar a existencia desta situación.
Devandito especialista indicou que, si o empregado sente hostigamento psicolóxico durante un
período de seis meses cunha frecuencia de dúas veces á semana, entón é unha vítima do acoso,
e estableceu unhas pautas ou regras tal como indicouse anteriormente, para poder determinar
que evidentemente devandito "mobbing" estase producindo de xeito efectivo. Ditas regras son
as que se expoñen a continuación:
1. O meu superior négase a comunicar, falar ou reunirse comigo.
2. Ignóranme, exclúenme, ou me fan o baleiro, finxen non verme, non me devolven o saúdo, ou
me fan "invisible" .
3. Bérranme ou gritan, ou elevan a voz con vistas a intimidarme.
4. Interrómpenme constantemente impedindo expresarme.
5. Prohiben aos meus compañeiros ou colegas falar comigo.
6. Inventan e difunden rumores e calumnias acerca de min de xeito malintencionado.
7. Minusvaloran e botan por terra o meu traballo sistematicamente non lles importa o que
faga.
8. Acúsanme inxustificadamente ou falsamente de incumprimentos, erros, ou fallos,
inconcretos e difusos que non teñen consistencia nin entidade real.
9. Atribúenme malintencionadamente condutas ilícitas ou antiéticas contra a empresa ou os clientes
para prexudicar a miña imaxe e reputación.
10. Recibo críticas e reproches por calquera cousa que faga ou decisión que tome no meu
traballo con vistas a paralizarme e desestabilizarme.
11. Se amplifican e dramatizan de xeito malintencionado pequenos erros ou nimiedades para
alterarme.
12. Ameázanme con usar instrumentos disciplinarios (rescisión de contrato, non renovación,
expediente disciplinario, despedimento, traslados forzosos, etc).
13. Desvaloran o meu esforzo profesional, restándolle o seu valor, ou atribuíndoo a outros factores.
14. Intentan persistentemente desmoralizarme mediante todo tipo de artimañas.
Do 05 ao 11 de novembro 2015
- 13 -
15. Utilizan de xeito malintencionada varias estrataxemas para facerme incurrir en erros
profesionais e despois acusarme deles.
16. Controlan, supervisan ou monitorizan o meu traballo de forma malintencionada para
intentar "pillarme nalgún renuncio".
17. Avalían o meu traballo e desempeño sistematicamente de forma negativa de xeito inequitativa
ou sesgada.
18. Déixanme sen ningún traballo que facer, nin sequera a iniciativa propia, e logo acúsanme de non
facer nada ou de ser perezoso.
19. Asígnanme sen cesar novas tarefas ou traballos, sen deixar que termine os anteriores, e
acúsanme de non terminar nada.
20. Asígnanme tarefas ou traballos absurdos ou sen sentido.
21. Asígnanme tarefas ou traballos por baixo da miña capacidade profesional ou as miñas
competencias para humillarme ou angustiarme.
22. Fórzanme a realizar traballos que van contra os meus principios, ou a miña ética, para forzar o
meu criterio ético.
23. Asígnanme tarefas rutineiras ou sen valor ou interese algún.
24. Asígnanme tarefas que poñen en perigo o miña integridade física ou a miña saúde á propósito.
25. Impídenme que adopte as medidas de seguridade necesarias para realizar o meu traballo coa
debida seguridade.
26. Ocasiónanlleme gastos con intención de prexudicarme economicamente.
27. Humíllanme, desprezan ou minusvaloran en público ante outros colegas ou ante
terceiros.
28. Intentan illarme dos meus compañeiros dándome traballos ou tarefas que me afastan
fisicamente deles.
29. Distorsionan malintencionadamente o que digo ou fago no meu traballo, tomando "o nabo polas
follas".
30. Inténtase buscarme as cosquillas para "facerme explotar".
31. Envenenan á xente do meu a redor contándolle todo tipo de calumnias ou falsidades, poñéndoas
en contra miña de xeito malintencionada
32. Fan burla de min ou bromas intentando ridiculizar a miña forma de falar, de andar, ou póñenme
alcumes.
33. Recibo feroces e inxustas críticas ou burlas achega de aspectos da miña vida persoal.
34. Recibo ameazas verbais ou mediante xestos intimidatorios.
35. Recibo ameazas por escrito ou por teléfono no meu domicilio.
36. Zarandéanme, empuxan para intimidarme.
37. Fanse bromas inapropiadas e crueis achega de min.
38. Prívanme de información imprescindible e necesaria para facer o meu traballo.
39. Limitan malintencionadamente o meu acceso a promocións, ascensos, cursos de formación ou
de capacitación para prexudicarme.
40. Asígnanme prazos de execución ou cargas de traballo irrazonables e inusuais.
41. Modifican as miñas responsabilidades ou os meus cometidos sen comunicarmo.
42. Lánzanme insinuacións ou proposicións sexuais directas ou indirectas.
Ante devandita situación procede reaccionar con valentía, e poñer dita situación en coñecemento de
persoas que nos poidan axudar: familia, psicólogos, superiores no traballo, forzas e corpos de seguridade,
delegados sindicais ou simplemente percorrer xuridicamente a un avogado.
Hai que recoñecer que formamos parte dunha sociedade violenta, que se esforza por deixar de serio, e
entre todos temos que colaborar e apoiar decididamente neste esforzo. Habemos de resaltar a existencia
de moitas accións, normativas e políticas sociais encamiñadas a erradicar a violencia, especialmente contra
as mulleres. Aínda que queda un longo camiño por percorrer a violencia física e moral segue existindo
nunhas cifras alarmantes, os menores na escola seguen sendo acosados sen unha solución clara e
suficientemente eficaz ata o momento, en que o poder atallar de xeito real o problema suscitado, e cada
vez son máis os traballadores que se ven sometidos ao acoso que foi descrito, e que termina abocado á
perda do emprego."
Texto traducido ao galego e compartido pola CSI-F de Yolanda Díez Herrero, PN, experta en ciberdelincuencia.
Quen se enfrenta con valentía a calquera destes acosos denunciandoo ou facendoo visible pasa por momentos moi duros pero con paciencia e esforzo reforzase como persoa aprendendo a ter capacidade de reacción e reforzo da autoestima.
No hay comentarios:
Publicar un comentario